|
YÜZME NEDİR?
YÜZME
Hem eğlenceli , hem serinletici hem de dinlendirici bir spor: Yüzme zihinsel ve fiziksel faydalarının yanında diğer bazı kara sporlarını yapmayı kısıtlayıcı fiziksel sınırlamaları olan kişilerinde kolayca yapabileceği bir spor.
Yüzme deyince hemen aklınıza olimpik bir havuzda yüzen profesyonel yüzücüler gelmesin. Uygun bir çalışma programı ve bazı temel teknikleri öğrenerek vücut dayanıklılığınızı kaslarınızın kuvvetini ve esnekliğini arttırabilirsiniz.
Avantajları:
· Dayanıklılık ve esnekliğinizi geliştirir.
· Adalelerinizi geliştirir ve denge sağlar. Birçok profesyonel ve amatör sporcusu egzersizleri yaparlar.
· Kalbi güçlendirir.
· Fiziksel görünümünüzü değiştirir.
· Dolaşımı düzenler.Varis gibi hastalıklarda faydalıdır.
· Kilo kontrolünü sağlar.
· Stres ve gerilimi azaltır.
· Eklem iltihabı gibi hastalıklarda eklemleri ve bağları daha az zorladığından önerilen egzersiz tipidir.
· Haftada 3 gün yüzme önerilir. 1 saat yüzme ortalama 500 kalori harcatır.
· Enerji verir.
· Kas güçsüzlüklerini tedavi eder.
· Şişmanlarda, hamilelerde ve hareketsiz kişilerde özellikle yararlıdır. Çünkü suda yapılacak egzersizler eklemleri ve bağları daha az zorlamaktadır. Sudaki vücut ağırlığı karadakinin 10 misli azalır.Suda yapılan rehabilitasyonun fizik tedavinin etkin bir formu olduğu kanıtlanmıştır.
SUDA EGZERSİZ TİPLERİ:
· Suda yürüyüş veya koşu. Bel seviyesine kadar girilen suda yapılan yürüyüş veya koşu karada yapılandan 2 kat daha fazla dirence karşı yapıldığından iyi bir aerobik egzersizdir. Üstelik karada yapılan çalışmalarda oluşabilecek kazalar ve yaralanmalar suda % 90 oranında azalmaktadır.
· Boyun seviyesindeki suda 20 dk veya daha uzun süreyle yapılacak , bütün vücudu çalıştıran ritmik aerobik hareketleri kalp damar sistemini güçlendirmektedir.Su içinde yapılacak pedal çevirme hareketi ve kolları açıp kapama hareketi faydalı olacaktır.
· Krawl ya da serbest yüzebiliyorsanız 100 metre yüzme ile işe başlayın. 25 er metrelik 4 tur ile 100 metreyi tamamlayın ve tur aralarında 1 er dakika dinlenin. Daha sonra bu turları kademeli olarak arttırarak 20 dakika hiç durmadan yüzmeyi hedefleyin.
YÜZMENİN TARİHİ
İnsanoğlunun yüzme ile tanışmasının tarihi tam olarak bilinmiyor. Çünkü yüzme ile spor olarak değil yaşam için ihtiyaç olarak tanışan insanoğlunun, M.Ö. 9000 yıllarında yüzdüğü Libya´da bulunan tarihi bir mağaranın duvarındaki resminden anlaşılıyor. Büyük İskender´in ve Julius Sezar´ın dönemlerinde iyi birer yüzücü olduğu tahmin edilirken Plato´nun ´yüzemeyenler eğitimde zayıf kalırlar´ dediği biliniyor.
Japonların ise 2000 yıl önce yüzme yarışları yaptıkları iddia edilirken bu sporu 1830´lu yıllarda ilk İngilizler modernize ettiler. İlk modern olimpiyatta yarışmacılar yüzme stili açısından serbest bırakılırken zamanla stiller arası yarışmalara dönülmüş ve yüzme son şeklini küçük oynamalar dışında 1956 yılında almıştır.
Günümüzde, genel olarak suyun kaldırma kuvvetinden yararlanarak, el ve ayakların çırpılması yoluyla vücudun su içinde ilerletilmesine dayanan su sporuna yüzme denir. Kule ve tramplenden havuza estetik bir hareketle girmeye atlama, havuz içinde iki takımın belirli kurallar içinde mücadele etmesine sutopu denir. Birden fazla kadın yüzücünün su içinde müzik eşliğinde yaptıkları hareketlerden oluşan gösteri sporuna "senkronize yüzme" denir.
DÜNYADA YÜZME
Yüzmenin tarihi insanlık tarihi kadar eskilere dayanır. Eski Mısır, Sümer ve Hititlerde yüzmenin pek çok çeşidinin bilindiği ve uygulandığı ortaya bilinir. Eski Roma ve Yunan uygarlıklarında ise yüzme askeri eğitimle birlikte temel eğitimin bir parçası olarak uygulandı. Eski Yunan´da yüzme yarışları düzenleniyor, Romalı´larda hamamlardan ayrı olarak yüzme havuzu yaptırıyorlardı. Japonlarda ise krallık yüzme eğitimini okullarda zorunlu kıldı. Suyun bir çok canlı için doğal yaşam çevresi olması ve yaşamın suda başladığı düşünüldüğünde,bilinen en eski çağlardan beri insanların suyla ilgilenmesi,yüzme ve banyo amaçları ile suyla ilişkide olmaktan zevk alması ve bu davranışlarına ilişkin bir kültür oluşturmuş olmasına hayret edilmemelidir.
Hintlilerin dini amaçla oluşturdukları su kültürünün M.Ö.3000 yıllarına kadar uzandığı biliniyorsa da su ile ilgili yaşam biçimi kültürüne ilişkin en iyi korunmuş yapı örnekleri Ege uygarlılarına aittir.Bunun yanında Libya çölünde Sori vadisindeki mağara duvarlarından kazılarak elde edilen resimlerin incelenerek,bugün ki kurbağalama stilindeki yüzüş şeklinin aynısı olduğu gözlenmiştir.Eski devirlere ait çok sayıda yüzme resimleri,yazılar ve hikayelere rastlarız.Pers Atina ve Isparta uygarlıklarının ve kabartma resimlerinin küçük yaştaki çocuklara yüzme öğretilme yoluna gidildiği yapılan araştırma ve kazılar sonunda öğrenilmiştir.Ayrıca Yunanlılar küçük yaştaki çocuklara yüzme öğretilmesini aile reislerine zorunlu kılmışlardır.Büyüyen çocuklar hem sağlıklı oluyorlar hem de askere alınınca orduya büyük fayda sağlıyorlardı.
Yüzme 19.yy´da sistemli yarışlar şeklini almaya başladı. İlk açık hava yavuzu 1828´de Liverpool´da yapılırken, ilk uluslararası yarışma 1837´de Londra´da yapıldı. 1875´de İngiliz Mathew Webbe, Manş Denizi´ni kurbağalama stili ile yüzerek geçti. 1896 yılında kurulan Londra Metropolitan Yüzme Kulübü, daha sonra Amatör Yüzme Birliği´ne dönüştü.
ABD´de yüzmenin örgütlü bir spora dönüşmesi 1888´de Amatör Spor Birliği´nin kurulması ile gerçekleşti. 1896 yılındaki modern olimpiyatların ilkinde yüzme sporu da yer aldı. Önceleri sadece erkeklerin katıldığı yarışlara 1912´de ilk kez kadın yüzücüler de alındı. 1909 yılında Londra´da Uluslararası Amatör Yüzme Federasyonu (FINA) kuruldu. FINA´dan önce yüzme yarışları sportif olmaktan çok uzaktı. 200 metre engelli yarışları bir direğe tırmanmayı, bir dizi kayağın üstünden geçtikten sonra, altından yüzmeyi içeriyordu.
Senkronize yüzme diğer adıyla su balesi, 1800´lü yılların sonunda ortaya çıkmış olmasına rağmen uzun yıllar sirk ve panayırlarda gösteri şeklinde sunuldu. 1952 yılında FINA tarafından tanınarak aynı yıl Helsinki Olimpiyatları´nda "gösteri sporu" olarak yer aldı. 1973´te ilk kez Senkronize Yüzme Dünya Şampiyonası yapıldı. 1984te Olimpiyat programına dahil edildi.
Atlamalarda, bale estetiği, cimnastik estetiği ve yüzme estetiği bir arada bulunur. Atlama yarışları ilk olarak 19.yy´da Avrupa´da ortaya çıkmıştır. İlk resmi atlama yarışmaları 186´da Almanya, 1889´da İngiltere´de yapılmıştır. 20.yy. başında cimnastik ve yüzme birleştirilerek modern atlama spor oluşmuş, 1952´de Olimpiyatlara alınmıştır.Tramplen ve Kule olma üzere iki daldan oluşur
İNSANLAR NEDEN YÜZMELİDİR?
Yüzme sporu, su içerisinde yatay durumda yapılan bir spordur. Vücut ağırlığı iskelet sistemine dik olmadığından, ağırlık yönünden bir etkisi bulunmadığı için iskelet bozuklukları gibi arızalara rastlanmaz. Bu yüzden ilerlemiş ülkelerde, bu spora küçük yaşlarda başlanmaktadır. Bu spor kalp, akciğer kapasitelerini üst düzeyde geliştirmektedir. İnsan vücudu bir makine gibi, iş yaptığı sürece enerji tüketir. İnsan makinesinde yaşamı sürdürebilmesi için gereksinilen sürekli enerji havadan alınan oksijenin akciğerler yoluyla kana geçmesi, kalp yoluyla dokulara pompalanması ve dokudaki besi maddelerinin bu oksijenle yakılması sonucu elde edilir.
SPOR YAPMAK İSTEYEN KİŞİLERE ÖNERİLER
Spor yapmaya karar veren kişilerin ilk etapta aşırı hevesleri söz konusu olmaktadır, bu yüzden bilinçsizce aşırı yüklenmeler sonucu sakatlanabilirler. Çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkabilir. SAĞLIK İÇİN SPOR, mutlaka sağlıklı bir uygulama olmalıdır.
Sağlıklı yaşam ve spor bir yarışma değildir. O yüzden yüzme programını uygularken ne kendinizle ne de bir başkası ile yarış halinde olmayın. Önce gücünüzün yettiği bir uygulama düzeyinden başlayın. Gücünüz geliştikçe ve sabırlı oldukça, kendi gücünüzün maksimumuna ulaşacaksınız. Bu düzeye ulaştıktan sonra elde ettiğiniz konumu korumaya çalışmak gerekmektedir.
YÜZMENİN VÜCUDA YARARLARI
Düzenli olarak yapılan egzersizin insan sağlığına olumlu katkıları vardır. Düzenli bir şekilde egzersiz yapanlarda sigara ve alkol içme alışkanlığı ve aşırı şişmanlık oldukça az görülür. Gençliğinde ve hamileliğinde spor yapan anne adaylarının ölü ve erken doğumlar görülmez. Uygun bir şekilde yapılan spor, tüm yaş gruplarındaki insanlara olumlu katkılar sağlar.
Yapılan fiziki aktivite ile kalp atım volümü artar, kalp atım sayısı azalır. Egzersiz sonucu kaslardaki kan akımı ve mitokondriyal enzimlerin salınımı artar. Fiziksel aktivite yapan bir kas, aktif olmayan bir kasa oranla daha fazla yağ ve daha az glikojen tüketir. Sonuç olarak, kalp ve beyin damarlarının tıkanmasının ana nedeni olan aterosklerozisin artmasına neden olan yüksek yoğunluklu lipoproteinlerde azalma olur.
Klinik pratiğinde egzersiz bazı hastalıkların ve hastalıklara uygulanan tedavilerin değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. Solunum yollarında daralma olan hastanın tedavi verdiği yanıt yüzme ile değerlendirilebilir.
Egzersiz yapanlarda kalp krizi geçirme oranının egzersiz yapmayanlara oranla yarı yarıya düşük olduğunu kanıtlanmıştır. Çalışmalar egzersizin kalp kasının oksijen gereksinimini azalttığını, kandaki yağların değiştirdiğini ve böylece kalp krizi geçirme oranını azalttığını gösteriyor.
Egzersizin şeker hastalarının tedavisinde de yeri vardır. Fiziksel aktiviteyle insüline duyarlılık artmakta ve şeker hastasının daha az insülin gereksinimi olmaktadır. Özellikle hastalığın başlangıç aşamasında olan şeker hastalarının tedavisinde, egzersiz önemli bir yer tutar.
Egzersizin aşırı şişmanlığın kontrolünde de önemli yeri vardır. Beden ağırlığının kontrol altında tutulmasında iyi bir diyetin yanı sıra, düzenli egzersiz yapmanın da önemli katkıları olmaktadır.
EGZERSİZİN OLUMSUZ ETKİLERİ VAR MIDIR?
Yeri geldiğinde egzersizin de olumsuz yönleri vardır. Özellikle düzenli egzersiz yapılıp, birden bırakıldığında veya yaşımıza vücudumuza uygun egzersiz yapmadığımızda da mutlaka zarar görme ihtimalimiz yüksektir.
YÜZME ÖNCESİ VE YÜZME SONRASI BESLENME DURUMU NASIL OLMALIDIR?
Yemeğin üzerinden en az iki saat geçmeden çalışma yapılmamalıdır. Yemekten sonra yaklaşık bir buçuk saat kan beyin ve kalpten uzaklaşır. Herhangi bir kalp sorunu olanlar için yemek üstüne çalışma yapılması tehlikeli olabilmektedir. Bu tehlikeli durumlar kalp sorunu olmayanlarda da gözükebilmektedir. Yalız şunu unutmamak lazım. “Yemek” dediğimiz, bir lokma bir şey demek değildir. Az ve sulu besinler (içecekler, karbonhidratlar) yenildiğinde iki saat beklemeye gerek yoktur.
Aç karnına çalışmanın hiç bir zararı olmaz. Sabah çalışmalarında başlangıçtan 10-15 dk önce meyve suları içilebilir.
Çalışmalar esnasında vücudun su gereksinimini karşılamak çok önemlidir. Ter yoluyla ve diğer yollarla yitirilen su, karşılanmazsa baş ağrısı bitkinlik, genel bir isteksizlik gibi sonuçlar ortaya çıkabilir. Bu bakımdan susadıkça yeterince su veya egzersiz esnasında bir yudum şeklinde içilebilir.
Egzersiz anında çok fazla su içilmesi midede gereksiz şişlik ve performansı bozucu rahatsızlık yapabilir.
Egzersizden hemen sonra çok aşırı soğuk şeyler içilmemelidir. Terle kaybedilen tuz, yeterli beslenme ile yerine konulabilir. Aşırı sıcakta ve çok su kayıplarında tuzlu şeylerin yenilip içilmesi yeterli değilse, tuz tabletleri ile takviye yapılmalıdır.
|
